Opublikowane w

Nieresponsywność koni, praca z Santosem

Ostatnio obiecałam napisać coś więcej o „NIERESPONSYWNOŚĆ” koni (non-responding horse) oraz o pracy z Santosem (jedno z drugim się łączy😊). Na facebooka i Instagrama wstawiłam filmik, gdzie pokazuję jak Santos grzecznie stoi przy wsiadaniu. Nie kręci się, nie odchodzi, nie gryzie. Filmik poniżej:

W tym wpisie opiszę jak pracuję z Santosem, by pomału, konsekwentnie uczyć go dobrego końskiego savoir-vivru oraz rozwinę wątek niereaktywności koni😊

Zanim – drogi jeźdźcu, przeczytasz ten wpis, odsyłam Cię do dwóch innych wpisów: Online kursy z Ivet z Feather Light Horsemanship – część I “Problem Solving”,Praca z Murphym – część I Ten wpis jest bowiem kontynuacją tamtych rozważań. Przeczytane? To możemy zaczynać😊

W powyższych wpisach pisałam (powtarzając za Ivet), że konie nieresponsywne są tak samo problematyczne, jak konie nadresponsywne (reagujące gwałtownie, nieadekwatnie do sytuacji, impulsu). Dlaczego? Bo koń, który dobrowolnie nie chce z nami rozmawiać, nie chce prowadzić dialogu, nie reaguje lekko i szybko na prośby jeźdźca, koń który nas nie słyszy i nie słucha, to koń z którym bardzo ciężko pracować i to koń nie do końca bezpieczny.

Koniem niereaktywnym był na początku naszej współpracy Murphy. Murphy stał przy mnie, ale nie reagował na moje prośby, na lekkie sygnały. Dopiero „ostre” komendy zbierały go do ruchu. Przestawianie konia siłą, wymuszanie ruchu konia ciągnięciem za uwiąz, poganianiem bacikiem, to NIE JEST KOMUNIKACJA, to NIE JEST DIALOG. Jeśli koń podąża za mną, ponieważ ja go ciągnę za uwiąż, to to nie jest podążanie. Jeśli koń cofa się, bo ja go pcham do tyłu, to to nie jest cofanie. Nie ma w tym woli konia, współpracy, świadomego kontaktu konia z jeźdźcem. Jeśli koń nie słucha jeźdźca z ziemi, nie będzie też go słuchał z siodła. Czy wsiadanie na takiego konia jest bezpieczne? Zastanów się nad tym dobrze.

Gdy zaczęłam pracę z Santosem było dokładnie tak samo. Santos robił swoje i nie zwracał uwagi na to co ja mówię. Ja proszę o ruch do przodu, Santos zawiesza się i stoi. Ja proszę o cofnięcie, Santos stoi i patrzy w druga stronę. Ja proszę: „ Ugnij łeb”, Santos wykorzystuje ugięcie do jednoczesnego podgryzania mojego polara. Zanim zatem zaczęłam cokolwiek innego ćwiczyć z Santosem, najpierw skupiłam się na jego REAKTYWNOŚCI, nauce reagowania na moje prośby (dawane LEKKIMI SYGNAŁAMI), NAWIĄZANIU ze mną dialogu. Przekonywałam go, że mówię do niego z sensem, że warto się ze mną komunikować.

Wrócę jeszcze do skłonności Santosa do „podgryzania” jeźdźca. Generalnie odruch „podgryzania”, chwytania wszystkiego zębami, jest normalny u młodych koni. Tak zachowują się ogiery, tak bawią się i zaczepiają od małego, tak „sprawdzają” się nawzajem, przygotowują do przyszłej roli w dorosłości. Wzajemne gryzienie się, podszczypywanie jest normalne u źrebaków, młodych koni. Tak uczą się wzajemnych relacji. Ale konie chętnie przenoszą takie zachowanie na człowieka. Jeśli człowiek przegapi moment wyciszenia tego zachowania, postawienia jasnych granic: „Tak możesz zachowywać się w stadzie, ale NIE w stosunku do człowieka”, to pojawia się problem. Im koń starszy i zachowanie utrwalone dłużej, tym trudniej się go pozbyć.

Jak oduczam Santosa tego zachowania? Ignorując wiele jego ruchów, bo ignorując nie daję mu UWAGI (a często o uwagę tu chodzi!), albo odpychając, czy nastawiając łokieć, by sam się „nadział” na niego i było mu nieprzyjemnie. I oczywiście chwaląc wszelkie chwile SPOKOJU, nie gryzienia! Ważny jest w tym tzw „timing”, czyli odpowiednio szybka reakcja, tak by koń skojarzył dokładnie przyczynę i skutek. Ważna jest też konsekwencja. Odpycham i 10 razy i 20 razy, nie odpuszczam. Cierpliwie czekam, aż koń wreszcie „załapie” co mu się bardziej opłaca, co jest milsze dla niego.

Zaczynając pracę z Santosem, zaczynałam dokładnie tak samo jak z Murphym, idę zgodnie z krokami, które uczy Ivet. Wszystkie te kroki dokładnie już opisałam (powyższy link) – punkt po punkcie. Opisałam co dają kolejne kroki i dlaczego są tak ważne. Zapraszam do analizy wpisu.

Wracając do niereaktywności Santosa. Niereaktywność konia to nic innego jak: „nie chce mi się z tobą gadać”, „tyle razy gadałem z jakimś człowiekiem, ale Wy ludzie gadacie niezrozumiale, więc postanowiłem Was już nie słuchać i nie zwracać uwagi”. Na początku zatem musiałam pokazać (i dalej pokazuję) Santosowi, że zwracam uwagę na to co on do mnie mówi i, że to co ja do niego mówię, ma sens. Widzę ogromne postępy. Jest o wiele większa lekkość w podążaniu za moim ruchem i poleceniami. Jeszcze wiele pracy, by de facto, Santos reagował wręcz na moje myśli, intencję (bo o to w tym wszystkim chodzi), ale…nie od razu Rzym zbudowano 😊

No dobrze – a co z tym wsiadaniem? Santos w ogóle nie jest nauczony stania przy wsiadaniu. Nie znam jego historii (to 6 letni koń). Wiem tylko, że zanim trafił do stajni, był świeżo zajeżdżony i generalnie wcześniej prowadził sielsko-anielskie życie. Być może skojarzył już wsiadanie z czymś niemiłym. Konie są bardzo wrażliwe. I mają bardzo dobrą pamięć. Jeśli człowiek niechcący zrobi jakiś błąd w treningu, koń może bardzo łatwo się zrazić. Człowiek wielokrotnie stawia nieumyślnie zbyt wysoką poprzeczkę lub zbyt wysoką presję. W treningu koni ważna jest zasada – małymi krokami, na niskich emocjach, z krótkimi sesjami treningowymi (o tym mówi dużo Manolo Mandez Szkolenie z Manolo Mandez – część I). Jeśli pewne rzeczy zrobimy za szybko (siodłanie, podpinanie popręgu, ujeżdżanie, wsiadanie etc), na zbyt wysokich dla konia emocjach, pod zbyt dużą presją, koń będzie czuł za każdym razem niepokój i będzie instynktownie „uciekał”. Na każdym etapie treningu musisz wiedzieć, ze koń dane mu zadanie uniesie.

Santos przy wsiadaniu kręcił się, odchodził, podgryzał jeźdźca. Zaczęłam więc najpierw od stania przy nim na schodkach. I tylko tyle. AŻ TYLE. Ja stoję na schodkach, Santos stoi grzecznie – głaszczę i chwalę. Schodzę ze schodków. Daję „wolne”. I znów to samo. Potem: „Oddaj głowę – ALE NIE GRYŹ”! I pochwała.

Gryzieniem to też rozładowanie swojego napięcia (czuję niepokój, tak rozładuję swoje napięcie). W książce “Co niepokoi mojego konia?…”, której recenzje napisałam tu: Książka „Co niepokoi mojego konia? Język ciała i sygnały uspokajające u koni” – dlaczego warto przeczytać? przeczytasz jak rozpoznać napięcie konia, jakie są sygnały uspakajające, jak rozpoznawać emocje koni.

Najlepszą metodą walki z narowami, niechcianymi zachowaniami u koni, jest pokazanie im ALTERNATYWY. Jak często powtarza Ivet, możemy pokazać koniowi, że już nie musi się tak zachowywać, możemy nauczyć go rozluźniania, puszczania emocji, przekierowania gdzie indziej uwagi. W konsekwencji damy mu w treningu coś więcej. Damy mu spokój, rozluźnienie, damy mu PRZYJEMNOŚĆ pracy z człowiekiem.

A poniżej filmik – praca z Oreusem w terenie. Ćwiczenie reaktywności (reagowania na moje lekkie sygnały) w lesie: teraz biegniemy, teraz stoimy, teraz skaczemy, teraz odpoczywamy, teraz oddaj mi łeb, teraz idziemy razem. To świetna zabawa! Polecam 😊

Oraz linki do filmików z pracy z Santosem

Nawiązywanie relacji – pierwszy roundpen, spacery w lesie

A tu filmik z Oreusem – praca nad reaktywnością właśnie! Czyli: biegniemy, skaczemy, stoimy, odpoczywamy itp. Lekkość reagowania na prośby.

Opublikowane w

Fotorelacja z Rajdu Niepodległościowego w rejonach Bolimowskiego Parku Narodowego (9-11 listopada 2024)

W tym roku Dzień Niepodległości spędziłam w lesie na koniu 🙂

Okazało się, że jest to jedyny jesienny termin, który mi odpowiada i właśnie akurat w tym terminie Ranczo u Noego organizowało (jak co roku) 3 dniowy rajd. Stajnię “znałam” z dwóch źródeł. Z facebooka oraz z rekomendacji. Do Stajni u Noego wpada ze szkoleniami Jakub Ciemnoczołowski z HorseKiDo. HorseKiDo znam i doceniam, bo miałam przyjemność organizować z nimi szkolenie z bezpiecznego spadania z konia (Relacja ze szkolenia z bezpiecznego spadania z konia). Jakub i Darek uczą wielu rzeczy – między innymi RELACJI I KOMUNIKACJI z koniem, świadomości własnego ciała i własnych zachowań. Czyli tego co dla mnie jest również podstawą dobrego jeździectwa. Właściciel “Ranczo u Noego” – Mirek, zanim założył stajnię, najpierw sam spędził mnóstwo czasu na szkoleniach. Wie jak ważna jest rola edukacji – nie tylko praktyki.

Zawsze powtarzam, że o stajni świadczą same konie. Konie w Stajni u Noego są wspaniale wyszkolone, ułożone. Reagują na delikatne sygnały (są responsywne), znają podstawowe polecenia (które powinny znać wszystkie konie we wszystkich stajniach, a niestety tak nie jest…), są chętne do współpracy (znacie pojęcie zrezygnowanych, obojętnych koni???), nie mają narowów i są bardzo przyjazne człowiekowi.

Większość koni w tej stajni to konie rasy Quarter Horse. O tej rasie robi się w Polsce coraz głośniej. I dobrze. Jest to rasa bardzo zrównoważona i silna. Mówi się, że Quartery “mają głowę”, mają w sobie spokój. Jest to rasa bezpieczna, stabilna, odważna – idealna dla początkujących, do nauki. O Quarterach pisałam między innymi we wpisie: Rajd z Chutorem Kozaka – relacja (22-23 kwietnia 2023). Tę rasę poznałam też w WRTC Furiozo u Aleksandra Jarmuły. Warto też dodać, że Quartery – ze względu na swoją budowę ciała – mogą dźwigać cięższych jeźdźców (zobaczcie na te zady 🙂 )

Konie Mirka to konie, które lgną do człowieka, są ciekawe człowieka, chcą z nim przebywać, co świadczy o tym, że mają dobre doświadczenia z pracą z człowiekiem, z treningami.

Nie miały nic przeciwko przytulaniom, głaskaniu i pozowaniu 🙂

Ten rajd to był też mały survival 🙂 Pierwszy raz spałam w Polsce w listopadzie pod namiotem. Spałam już kiedyś w okresie jesiennym pod namiotem – ale na Ukrainie i w październiku 🙂 (patrz wpis Część I – fotorelacja z rajdu konnego na Ukrainę, Bukowina Północna (17-24 października 2020) Stąd wiedziałam, ze przeżyję 🙂 Grunt to dobry śpiwór i dobre ubranie (więcej o tym w powyższym wpisie. Zdradzę tylko, że w tym okresie nie rozstaję się z moi narciarskim strojem).

Niektórzy spali pod gołą chmurką. Nie padało więc czemu nie?

Poranna jajecznica z ogniska oraz kawa i herbata. Komu lepiej?? Życie jest naprawdę piękne 🙂

Konie odpoczywały zaraz obok.

W Stajni u Noego jeździ się w stylu west. Więcej o tym stylu jazdy pisałam w Część II – Fotorelacja z rajdu konnego na Ukrainę (17-24 października 2020) oraz Tereny i “bycie” w Bieszczadach “U Prezesa” (maj 2023) Dodam tylko krótko, że lubię ten styl jazdy w terenie. Bardzo lubię i kłusować i galopować w pełnym siadzie. Lubię prowadzić konia na luźnych wodzach, siedzieć naprawdę głęboko w siodle. Jest to zawsze miła odmiana.

Mój koń nazywał się Smart i bardzo przypadł mi do serca (wiem…nudna jestem – każdy koń przypada mi do serca 🙂

Czy kamizelka ochronna była potrzebna? Tak! Była potrzebna, bo działała jak ocieplacz w chłodne jesienne dni (galopowaliśmy mało więc było mi chłodno). W kwestii bezpieczeństwa – nie do końca – te konie to jedne z najbezpieczniejszych na jakich jeździłam. Ale jak wiecie, licho nie śpi. Zawsze może się stać coś nieprzewidzianego (koń się potknie), więc generalnie wyznaję zasadę, że kamizelkę ochronną zakładam zawsze.

Ranczo u Noego prowadzi rajdy tylko dla dorosłych. Szkoda, bo to idealne miejsce dla początkujących – również dzieci (ze względu na bardzo spokojne, wyszkolone konie i siodła west z hornem!). Jeśli jesteś początkującym dorosłym to konie Profesory wprowadzą Cię w świat rajdów konnych bezstresowo!

Z informacji praktycznych – stajnia położona jest między Łodzią a Warszawą. Tereny są płaskie. Stajnia posiada miejsca noclegowe (i fajną salę dla gości, urządzoną w stylu dzikiego zachodu 🙂 , gdzie możesz przespać się przed rajdem, czy po.

Takie piękne rzeczy można tam znaleźć!

Rajduje się w lasach. Prawie w ogóle nie widzisz asfaltu! Jest cicho i pusto (przynajmniej tak było w listopadzie). Rajduje się w grupie do 10 osób. Właściciel organizuje wszystko – przewóz rzeczy oraz 3 posiłki dziennie. Czyli takie all inclusive 🙂

Do sakw pakuje się tylko suchy prowiant na lunch no i lunch je się na łonie natury. Smakuje najlepiej 🙂

Na rajdzie panowała przyjacielska atmosfera. Wielu uczestników tego rajdu to stali bywalcy. Skorzystali na tym wszyscy :). Jeden przyniósł to do jedzenia, drugi coś innego… Mirku, Penelopo, Kasiu i przybrana córko Mirka – dziękujemy! Jak to jedzenie smakowało!! Jak ja uwielbiam dobre jedzenie po wędrówce po lasach!

PS Jedną noc spaliśmy w “Western Saloon”- w zaprzyjaźnionej stajni Country w Miedniewicach, ze świetnym lokalem zrobionym w stylu amerykańskiego baru. Klimat nieziemski! Gospodarz – Roman, to fan muzyki i tańca country. Nie obyło się bez dobrej zabawy! Roman – dziękujemy! 🙂

Tyle gadania. Zapraszam na film w sekcji Videoblog (Listopad 2024)

Ela Gródek

Opublikowane w

Teoria dominacji

“Teoria dominacji okazała się poważnym błędem, którego żałuje nawet naukowiec, który ją opisał. Głębokie nieporozumienie wynikające z błędnych badań wymknęło się spod kontroli, stając się kulturowo akceptowanym usprawiedliwieniem do pracy ze zwierzętami z użyciem siły i kar.

Według teorii dominacji zwierzęta, w tym konie, miałyby posiadać liniową hierarchię i przypisane role w stadzie. Zakładała ona istnienie przywódcy, który kontroluje zachowania innych koni groźbami, a reszta uznaje go za lidera. Pomysł, że konie mają stałą hierarchię, w której przywództwo przechodzi tylko na silniejszych osobników, jest błędny. Te fałszywe założenia sprawiły, że ludzie uwierzyli, iż mogą zostać „przywódcami stada” naśladując końskie zachowania i stosując fizyczną kontrolę oraz kary jako usprawiedliwioną metodę szkolenia, wszystko w imię „dobrego przywództwa”.

Rzecz w tym, że nauka stale się rozwija i poprawia błędy. Gdy dokładniej badamy konie w różnych sytuacjach i środowiskach oraz analizujemy różne gatunki, ich rodziny, stada, grupy itp., odkrywamy, że koncepcja dominacji jest nie tylko nieprawdziwa, ale i szkodliwa. Można ją zauważyć jedynie w skrajnie nienaturalnych środowiskach, takich jak stare, przepełnione zoo z niespokrewnionymi zwierzętami – to właśnie na takich przypadkach opierały się pierwotne badania.

Więc co tak naprawdę się dzieje? Czym jest dominacja? Czy musimy być dominujący?

Stada koni funkcjonują w sposób znacznie bardziej płynny i dynamiczny – to nie jest sztywna hierarchia. Konie podejmują decyzje w zależności od potrzeb – jeśli jakiś koń czegoś potrzebuje, zaspokaja swoją potrzebę, a inne konie zostają z nim z uwagi na więzi społeczne i bezpieczeństwo grupy. Pewny siebie koń jest bardziej skłonny podejmować decyzje oddalające go od grupy, podczas gdy niepewne, nerwowe konie mogą trzymać się centrum stada. To nie jest przywództwo ani dominacja, a po prostu pewność siebie, która zmienia się w zależności od sytuacji, zdrowia, ciąży czy stanu fizycznego. Dynamika stada stale się zmienia. To, kto podejmuje decyzję, zależy od tego, jak bardzo czegoś chce. Kto zostaje, a kto odchodzi, zależy od więzi społecznych, przyjaźni, więzi rodzinnych oraz potrzeb dostępu do zasobów.

To, co często mylnie uznawano za „dominację”, dotyczyło dostępu do zasobów. Jeśli zasób jest ograniczony, stado wie, kto ma pierwszeństwo – zazwyczaj jest to osobnik bardziej dominujący. Moja klacz, która ma problem z nadwrażliwością skóry, ma pierwszeństwo dostępu do schronienia, ale nie broni zasobów jedzenia. Może odepchnąć inne konie, żeby schronić się przed owadami, ale ktoś inny może ją wyprzedzić przy jedzeniu. Para koni może połączyć siły, aby odsunąć pojedynczego konia, który normalnie mógłby je oba przegonić. Dostęp do zasobów ustalany jest zazwyczaj za pomocą drobnych konfliktów, głównie gróźb wyrażanych mową ciała. Intensywne walki o zasoby są niezdrowe – konie muszą zachować siły i bezpieczeństwo z uwagi na drapieżniki. Ostra obrona zasobów pojawia się głównie w warunkach domowych, gdzie są one ograniczone. Jeśli siano jest dawkowane, jeden koń może zawsze mieć pierwszeństwo. Jeśli jest za mało schronienia, jeden koń może nie wpuszczać pozostałych. To nie dominacja, a obrona zasobów. To nie przywództwo, a wręcz przeciwnie – koń, który głęboko nie ufa swojemu bezpieczeństwu, agresywnie broni siebie i zasobów. Nadmiernie broniący zasobów koń jest przez inne konie zazwyczaj unikany, ignorowany i wykluczany z rytuałów pielęgnacji, co przypomina sytuację dziecka-bully’ego, które z powodu swojej niepewności atakuje innych.

Etoologia pokazuje też, że konie nie postrzegają ludzi jako koni. Nawet jeśli naśladujemy ich mowę ciała, nie uważają nas za część stada. Nie mamy udziału w ich dostępie do zasobów, bo ich z nimi nie dzielimy. Jesteśmy dla nich dostawcami. To my dostarczamy zasoby i to na nas spoczywa obowiązek zrozumienia dynamiki stada i zapewnienia koniom wystarczających zasobów w odpowiedni sposób, tak by nie było walk, niepewności czy stresu w stadzie. Naszym zadaniem nie jest konkurowanie o zasoby, które im zapewniamy – jesteśmy ich opiekunami.

Dominacja i dostęp do zasobów nie mają związku z treningiem; kluczowa jest wiedza, jak zapewnić opiekę i organizację życia stada bez tworzenia niezdrowych czy niebezpiecznych interakcji między końmi.

Szkolenie powinno być oparte na zrozumieniu zachowań i stosowaniu pozytywnych wzmocnień. Nie ma to nic wspólnego z dynamiką stada, dominacją czy silnym przywództwem, lecz z jasną komunikacją, troskliwą opieką i delikatnym treningiem zachowań.”

Przetłumaczyła: Aleksandra Najman (Ola Najman – Light Equitation)

Tekst źródłowy: http://www.EmpoweredEquines.com/ :

Dominance theory was a terrible mistake, that even the scientist who cataloged it, regrets doing. The deep level of misunderstanding that happened based on inappropriate studies just spiraled out of control into a culturally accepted excuse to train and work with animals with force and punishment.

Dominance theory was the idea that animals, horses included, have a linear dominance and set roles within the herd. The idea that there is a set leader, a decision maker, who controls the other horses’ behaviors through threats and the other horses love this horse as their leader. The idea that horses have a linear set hierarchy that determines who’s in charge and only changes if overthrown by someone stronger. These deeply flawed ideas have lead people to believe that they can be the leader horse by mimicking equine behavior, they misunderstood, justifying their use of forceful physical control and punishment to train behavior. All under the idea of being a “good leader”.

The thing is, science is constantly growing and self-correcting. As we spend more time actually studying horses in various scenarios and environments, and each species individually, their family units, their herds, packs, groups, etc… We have learned this concept of dominance is wildly inaccurate and deeply unhealthy, only seen in extreme, inappropriate environments (like old overpacked zoos with many unrelated animals, as the original studies were based on).

What’s really going on then? What is Dominance really? Do we need to be dominant?

Horse herds really work in a much more fluid and dynamic manner, it’s not a linear hierarchy. Horses make decisions based on need, if someone has a need, they satisfy that need, the other horses stay with them out of social bonds and safety in numbers. A secure, confident horse will be more likely to make decisions that lead away from the group, while insecure, nervous horses might be less likely to make decisions, sticking more closely to the center of the herd. This isn’t leadership or dominance, just confidence, in themselves and their world. This changes constantly. A confident horse may be more clingy and insecure if they have a pain problem, if they’re pregnant, or if they’re sick. This dynamic is constantly flowing. Who makes the decision, is up to how much the individual wants something. Who stays or goes in the herd is based on social bonds, friendships, familial relationships, and resource needs.

What was frequently mistaken as “dominance” was actually determined roles of priority access to resources. If a resource is limited, the herd knows who has first access, usually the bully. This varies by resource, my sweet itch mare has priority access to the shelter, while she doesn’t care about defending food resources. She may shove everyone out of her way for shelter from bugs, but someone else may shove her out of the way for food. A group of 2 might pair up to move off a single horse who would typically move either of them individually. This access to resources is determined with little squabbles, but usually is limited to just some body language threatening gestures. It would be unhealthy if the herd were to compromise each other in fights over resources, when they have the bigger threat of predators they need to remain safe for. We only see extreme linear resource guarding in domestic settings where resources are limited. If hay is fed in limited supply one horse may always get priority access. If there isn’t enough shelter, one horse may not let the others in it. This isn’t dominance, but resource guarding. This isn’t leadership, but the opposite, a horse who is deeply insecure in their resources, in their safety, violently defending themselves. If one horse resource guards excessively, most of the other horses avoid them, ignore them, don’t want to groom with them, and don’t want to risk dealing with them. They’re like a human child bully, so insecure in themselves they act out against everyone else to try to soothe their need.

Ethology has also shown that horses do not think humans are horses. Even if we mimic their body language, they do not equate us as horses. We don’t have a place in their access to resources, because we aren’t sharing their resources. We are their PROVIDERS. We are the ones giving them their resources, it’s our job to understand herd dynamics and ensure our horses have adequate resources in appropriate ways so there is no need to fighting, insecurity, or herd stress. It’s not our job to challenge our horses for access to the very resources we are giving them! We are their caretakers.

Dominance and access to resources has nothing to do with training, only knowing how to provide care and management without creating unhealthy or dangerous equine interactions.

Training should be done with a compassionate understanding of behavioral science and how to apply positive reinforcement. It has nothing to do with herd dynamics or dominance, or even strong leadership, but rather clear communication, compassionate care and gentle behavior training.

Additional resources

https://www.awla.org/…/alpha-dogs-dominance-theory…

https://www.clickertraining.com/node/2297

https://www.veterinary-practice.com/…/dominance-when-an…

https://news.asu.edu/20210805-discoveries-myth-alpha-dog

https://journal.iaabcfoundation.org/horse-dominance-1-28

https://www.thewillingequine.com/post/dominance-leadership

https://www.whole-dog-journal.com/…/debunking-the…

https://positively.com/…/ethology-why-pack-theory-is-wrong

https://www.rover.com/blog/alpha-dog-meaning/…

https://www.veterinary-practice.com/…/dominance-when-an…

Opublikowane w

Konie na Kubie

Konie na Kubie

Konie na Kubie odgrywają ważną rolę – przede wszystkim jako środek transportu. Samochodów brak, paliwa brak. Koń to dalej, dla większości, jedyna alternatywa. Konie na Kubie są zaprzęgane do bryczek, do wozów. Transportują płody rolne z pola, transportują ludzi od punktu A do punktu B. Przemierzając Kubę od Hawany przez Trinidad, Santiago de Cuba, Baracoa i z powrotem przez Camaguey i Veradero, mijałam co krok konie zaprzężone w bryczkę transportujące kilku „lokalsów”. Bryczki są małe – do maksymalnie 6 osób. Najczęściej jednak widziałam 3-4 osoby w wozie, bo konie na Kubie są drobnej budowy. Najpopularniejszymi rasami są rasy lokalne: Cuban Paso, Cuban Trotter, Patibarcino i Cuban Pinto. Wszystkie od 140 -152 w kłębie (średnia waga 350-450 kg). Są zatem ciut wyższe od hucułów, ale zdecydowanie „lżejszej” budowy. Są smuklejsze, wąskie w zadzie. Te konie nie nadają się do pracy w polu (od tego są woły), ani do ciągnięcia dużych ciężarów. Niestety widać, że dużo pracują (nie dostrzegłam konia z “brzuszkiem”), bo jedzenia na Kubie dla koni nie brakuje. W przeciwieństwie do np. Maroka, Kuba to zielona wyspa pełna traw, krzaków, drzew liściastych. Szcupłość koni wynika po prostu z niewystarczającej ilości przerw na jedzenie, by nadrobić utratę kalorii. (o chudości/grubości koni poświęcę w przyszłości cały artykuł. Jest wiele mitów wokół tego tematu. Zbyt często zwracamy uwagę na konie za chude, a zbyt rzadko na konie z nadwagą…Nie zawsze koń szczupły to koń zaniedbany!)

Wiele razy mijaliśmy konie z człowiekiem na grzbiecie. Kubański cowboy przemieszcza się na swoim rumaku z wioski do wioski w interesach, z wizytą. Widok dla nas – Europejczyków niespotykany. Tu naprawdę dalej, zamiast samochodu, człowiek używa koni do przemieszczania się! W każdej wiosce są konie, w każdy miasteczku są konie.

Jeździ się westernowo i naturalowo 😊. Jeśli kubańczyka stać na siodło i ogłowie to jest to siodło westowe i ogłowie z wędzidłem (często hackamore). Jeśli go nie stać, jeździ na sznurku (bo kantarkiem sznurkowym nie można tego nazwać) oraz na oklep (używają tylko koca na grzbiet). „Natural” jest konsekwencją (wg mnie) braku gotówki, a nie idei 😊. Tak czy inaczej uwielbiałam patrzeć na tych „naturalowców”!

Na Kubie jest bieda. Brakuje wszystkiego. Brakuje jedzenia, kosmetyków, ubrań, wody. Nie można dostać mydła, pasty do zębów, cukru, a co dopiero siodła. Nawet jeśli ktoś ma ciut więcej pieniędzy, (10% społeczności, która ma rodzinę na emigracji lub układy) to nie ma sklepów, by można było kupić odpowiedni sprzęt.

Konie są także wykorzystywane w turystyce.

Miałam okazję przyjrzeć się „jak to wygląda” w jednej stajni. Czy polecam? Polecam. Ale z moich obserwacji wynika jednoznacznie, że nie każdemu i nie wszędzie. Ze względu na budowę tych koników polecam tylko lekkim jeźdźcom (do 60 kg) oraz w sprawdzonych uprzednio stajniach, gdzie konie są w odpowiedniej kondycji. Jak pisałam wcześniej, widziałam konie niedożywione, zbyt chude, by nadawały się do pracy pod jeźdźcem. O ile jeszcze wolny spacerek dla niektórych, lepiej utrzymanych, byłby ok, to większy wysiłek – szybkie galopy – zdecydowanie nie. Co więcej. Trzeba zwrócić też uwagę na pogodę. Są okresy chłodniejsze, które sprzyjają jeździe konnej i okresy gorące, w których zdecydowanie odradzam jazdę konną. Ja byłam w okresie gorącym – 30-35 stopni. Nie są to temperatury sprzyjające wysiłkowi (chyba, że wybieramy wczesny poranek, późny wieczór).

Byłam w rejonie Vinales (zachód Kuby). Jest to przepiękny region, pagórkowaty, pełny zieleni i pięknych widoków, wpisany na listę UNESCO. Są to tereny idealne dla koniarzy.

Jeździ się też w okolicach Trinidadu i zapewne wielu innych miejscach. Kuba to w większości płaski teren, pełny zieleni, pełny wolnych przestrzeni. To potencjalnie piękne miejsce dla koni i ludzi, i jazdy konnej.

Wracając do wycieczki w Vinales. Kilku członków grupki, z którą podróżowałam, zdecydowało się na spacer na koniu (dla większości była to pierwsza przejażdżka w życiu). Ja, idąc za nimi pieszo, mogłam obserwować konie i prowadzących. Konie były spokojne, dobrze ułożone (5 wałachów i 2 ogiery), a obsługa profesjonalna😊Wszystko bardzo bezpieczne. Konie były już osiodłane i gotowe do marszu. Większość koni w tej stajni była w dobrej kondycji, ale kilka mogłoby przytyć…

Kilka fotek z wyprawy i pasących się w rejonie koni

Kubańczycy potrzebują turystów, potrzebują naszych pieniędzy. Ale niestety – podobnie jak w Gruzji – te konie nie są pod europejskiego turystę. Jesteśmy często za duzi i za ciężcy, a konie nierzadko w zbyt słabej kondycji. Naukowcy mówią, że koń, bez szkody dla swojego kręgosłupa, ścięgien, może nosić człowieka, którego waga stanowi nie więcej niż 15%-20% jego wagi (w zależności od rasy, budowy ciała). Czyli jeśli koń waży 350 kg to jeździec powinien ważyć nie więcej niż 52 kg (przy lekkiej budowie). Kubańscy cowboye to szczupłe, niewysokie chłopaki. Pracują równie ciężko jak ich konie, nie mają kiedy przytyć 😊 Ale my Europejczycy…

Poniżej kilka zdjęć osiodłanych koni – siodła westowe

Ponieważ nie miałam możliwości wcześniejszej weryfikacji stajni, sprzętu (wiele wędzideł było bardzo wąskich i ostrych), kondycji koni, to nie zdecydowałam się na jazdę konną na Kubie. Dobro koni jest dla mnie na pierwszym miejscu. Trzeba wspierać lokalną turystykę, ale – w razie wątpliwości – można to zrobić inaczej. Jest pełno opcji. Ja zatem tym razem, mimo oczywiście ogromnej chęci, zamiast jazdy konnej, wybrałam trekking, zapłatę za kolację, rum i cygara😊A dzień wcześniej zostawiłam dolary nurkując w pięknym morzu karaibskim. Uważając oczywiście, by nie dotknąć i uszkodzić innych zwierząt – koralowców 😊.

PS Jeszcze jedna moja osobista uwaga. Bardzo łatwo jest nam krytykować innych. Łatwo byłoby powiedzieć, że kubańczycy są bezduszni wykorzystując swoje “drobne” konie do wożenia turystów. Tylko czy Tobie, czy mi zabrakło kiedyś na chleb? Czy w takim razie Ty, czy ja, masz prawo się odzywać?

Łatwo mogłabym skrytykować też turystów wsiadających na takie konie. Tylko czy przeciętny turysta zna się na koniach? Czy ma taki obowiązek? Czy wie co dobre, a co zbyt obciążające dla konia?

Jedyne co mam prawo zrobić to napisać artykuł, który poszerza świadomość, wiedzę o koniach.

I mieć nadzieję, że przyjdą lepsze czasy dla Kuby. Od 2020 roku (kiedy wybuchła pandemia Covid-19), Kuba jest w ogromnym kryzysie. Turystyka, z której utrzymuje się większość społeczeństwa, upada. Przeciętna pensja na Kubie to 20 euro…

PS 2 Podczas zapowiedzi tego wpisu zobowiązałam się do odpowiedzenia na pytanie „czy konie chcą nas wozić na grzbietach”. O tym już w listopadowym wpisie. Zabrakło strony 😊

Ela Gródek

Opublikowane w

Praca ze źrebakiem- czego nauczyć, czego wymagać?

Do napisanie tego postu zainspirowała mnie pewna sytuacja w stajni, której byłam świadkiem. Mianowicie, zauważyłam jak dwie kobiety starają się opatrzeć ranę koniowi. Chciały spryskać ranę na nodze konia. Ale nie dało się. Koń zachowywał się nerwowo, kręcił się, przepychał, odskakiwał. Wpadał w coraz większą nerwowość. Kobiety próbowały „poskromić” go, pouczyć, by stał spokojnie. Nie działało. Koń coraz bardziej się nakręcał. Był to koń młody, ale już postawny, silny, wysoki, kilkuletni. Ewidentnie sytuacja robiła się niebezpieczna.

Obserwowałam tę sytuację i myślałam: „Boże – przecież tego można było uniknąć! Tej szarpaniny, nerwów. Przecież tego konia można było przyzwyczaić do spraya, do opatrunków wcześniej. Przecież było tyle czasu jak był źrebakiem…”.

Coś co wydaje mi się tak często podstawą, oczywistością w pracy z młodymi końmi, w treningu, okazuje się nie takie oczywiste dla wielu właścicieli koni.

Zatem dzisiaj wpis o tym CO NALEŻY UCZYĆ I WYMAGAĆ od źrebaków. I dlaczego?

Odpowiedź DLACZEGO jest prosta. Chcemy wychować konia BEZPIECZNEGO. Bezpiecznego w każdej „stajennej”, terenowej, „medycznej” sytuacji. Co chcemy by źrebak umiał? Jakiego chcemy mieć konia?

Chcemy mieć konia:

  1. Który daje się dotykać wszędzie, daje sobie podnosić ogon, stawać za zadem,
  2. Który stoi spokojnie, gdy go przywiążemy,
  3. Który opuszcza łeb na naszą prośbę (a nie instynktownie zadziera do góry, wyrywa. Chodzi o stłumienie instynktu uciekania od źródła nacisku. Jak jeszcze nie wiesz co to jest, to zachęcam do przeczytania w książce O książce),
  4. Który nie wyrywa nóg przy czyszczeniu, czy wizycie kowala,
  5. Którego możemy wziąć na myjkę, by spłukać błoto, ochłodzić w upalne dni. Nie boi się wody, daje się oblewać, robić sobie prysznic,
  6. Który przełazi przez kałuże, a nawet kopytem uderza wodę bawiąc się i chłodząc 😊,
  7. Który idzie za nami grzecznie. Nie ciągnie nas, nie przepycha, nie wpada na nas. Staje, gdy my stajemy,
  8. Który da się cały spryskać sprayem – środkiem przeciw komarom lub środkiem medycznym,
  9. Który da sobie zaglądać w pysk i wciskać pasty/lekarstwa, sprawdzać zęby,
  10. Który da sobie kłaść na grzbiet różne przedmioty (pady, folie, czapraki),
  11. Który pozwoli sobie włożyć termometr w odbyt (tak mierzy się temperaturę koniowi),
  12. Który bez strachu przebywa w każdym zakątku stajni i na roundpen, hali, ujeżdżalni,
  13. Który wejdzie do przyczepki, oraz na podest,
  14. Który nie boi się “strachów” w stajni: ciągników, folii, parasoli, balonów, piłki, (tu lista może być nieskończona),
  15. Który – wreszcie – reaguje na nasze prośby: zmiany tempa chodu (wspólne chodzenie i wspólne bieganie – koń naśladuje nasz chód), uginanie łba, odangażowanie zadu, COFANIE. Wspólne spacery w terenie, lesie.

Ta lista to absolutna podstawa. To koń powinien umieć zanim ukończy 1,5 roku. Zanim nawet pomyślimy o siodle! Oczywiście nigdy nie jest za późno na naukę, ale miejmy na uwadze to, że duży koń, wyrośnięty, jest już o wiele bardziej niebezpieczny niż źrebak! Wyobraźmy sobie, że od spraya odskakuje duży koń i staje nam na nodze! I porównajmy to z wystraszonym źrebakiem, który wpada na naszą stopę 🙂

Chcemy mieć konia, który nabierze “za młodu” zaufania do człowieka, będzie miał go za swojego lidera.

Od roku ćwiczę z Oreusem – konikiem, który trafił do stajni mając 6 miesięcy. Ćwiczę nie często – średnio raz na 2 tygodnie. Ćwiczy także (pod moim okiem) Asia – młoda, ambitna koniara (też kiedy ma chwilkę). To wystarczyło, by nauczyć Oreusa większość powyższych umiejętności. Oreus szybko się uczy (jak każdy młody koń nie zrażony do człowieka!!). By opanować konkretną umiejętność potrzebował 3-4 sesje.

Generalnie – i to powtarzam za jednym z moich ulubionych trenerów Manolo Mandez ( Szkolenie z Manolo Mandez – część I) – sesje powinny być krótkie. LEPIEJ MNIEJ NIŻ WIĘCEJ.

Pracę z Oreusem zaczęłam od CHODZENIA. Każdy koń powinien spokojnie iść przy człowieku NA LUŻNYM UWIĄZIE. Nie powinien wyprzedzać, ani zostawać w tyle (chcemy być w strefie 2. Nie wiesz co to za strefa? Odsyłam ponownie do książki). Nie powinniśmy go ciągnąć. Ani on nie powinien ciągnąć nas. Koń ma reagować na nasz ruch, nasze ciało, naszą energię. Wbrew pozorom jest to jedna z najtrudniejszych czynności przy źrebakach, które mają dużo energii i dekoncentrują się w sekundzie😊W tej nauce ważne jest chwalenie NAJMNIEJSZYCH postępów. Nie możemy uczyć „przeciągając” i ciągnąc za uwiąż! (=karając).

Ważne jest uginanie łba, cofanie. Uzbrajamy się w cierpliwość i systematycznie, małymi kroczkami, chwaląc każdy mały ruch, uczymy o co nam chodzi.

To samo z czyszczeniem nóg. Najpierw uczymy zaakceptowania naszego dotyku na całej długości nogi!

Wszelkie czynności wykonujemy BARDZO WOLNO. Absolutnie nie dopuszczamy do podniesienia emocji, do wywołania strachu. Nie możemy robić nic na siłę! Nic co wywoła NIEPOZYTYWNE SKOJARZENIA. Lepiej wolniej, ale TYLKO na pozytywnych emocjach. Nie możemy uczyć karając, przytrzymując za mocno, agresywnie, czy nie daj Boże uderzając, bijąc bacikiem. Niepozytywne skojarzenia BARDZO TRUDNO zatrzeć w pamięci konia. To nie jest tak, że uczymy konia „wytrzymać” sytuację. Nie chcemy nauczyć go „wytrzymania” opryskiwania sprayem. Nie chodzi nam o „zamrożonego”, napiętego konia. Chodzi nam o ROZLUŹNIONEGO konia, obojętnego na dany bodziec, czynność.

Ucząc Oreusa przebywania w nowych miejscach często posiłkowałam się jego przyjacielem – Hefajstosem (razem spędzają czas na pastwisku i naprawdę się lubią). Brałam Hefajstosa na roundpen, na ujeżdżalnię, w teren, by, po pierwsze: Oreusowi było raźniej, a po drugie: by obserwując Hefajstosa i jego pracę już sam kodował istotne informacje (np: Hefajstos ma na sobie człowieka 🙂 )

Na facebooku znajdziecie filmiki z mojej pracy z Oreusem.

https://www.facebook.com/reel/1410336576302999

https://www.facebook.com/reel/257686277419575

https://www.facebook.com/reel/1184675479403404

Trudno jest w poście uczyć wychowania młodych koni. Mam nadzieję jednak, że podsunęłam tematy do zgłębienia wiedzy. Mój autorytet  – Feather Light Horsemanship (https://featherlightacademy.com/), w swoich onlinowych kursach, ma cały rozdział poświęcony pracy ze źrebakami. Jest tam mnóstwo filmików, gdzie możesz zobaczyć, poczuć jak to wygląda. Kurs można wykupić w każdym momencie i oglądać wtedy kiedy masz czas. Bardzo polecam!

Pamiętaj – czym skorupka nasiąknie za młodu…!

PS Poniżej jeszcze kilka fotek z Oreusem w roli głównej 🙂